‘Ik ben niet aangenomen om leuk gevonden te worden.’ Ken je die uitspraak? En wat vind jij? Is een leraar inderdaad in de eerste plaats aangenomen om een vak te doceren? Als Ivo Mijland docenten op de lerarenopleiding moest geloven, klopt de stelling. Steevast kreeg hij het advies om met ijzeren discipline de pubers op hun plaats te zetten. Leuk doen, dat was voor later. Op zijn vroegst na de kerstvakantie. Inmiddels heeft hij met vallen en opstaan geleerd dat het voor hem precies andersom werkt.
Op het moment dat ik dit blog schrijf, zijn we als gezin met kinderen van 7, 15 en 17, voor de komende zomervakantie, op zoek naar een camping in Frankrijk. Ik neem aan dat jij het logisch vindt dat we streven naar een tweetal fijne weken. Maar een leuke camping… Wat is dat eigenlijk? Is dat een camping met veel activiteiten en een mooie omgeving? Zo ja, is die camping nog steeds oké als de mensen op de camping chagrijnig doen tegen jou en je kinderen? Blijf je op de camping als de campingbaas je voortdurend aanspreekt op wat je verkeerd doet? Het glas moet in een andere glasbak. Het brood had je gisteren moeten bestellen. Je tent staat vijf centimeter te dicht bij de weg. Ik weet niet hoe het bij jou zit, maar ik zou deze camping na een dag verlaten. Zelfs als de camping mooie voorzieningen heeft en is gevestigd in een schitterende omgeving. Waarom? Omdat leuk niet alleen zit in de faciliteiten en mogelijkheden, maar vooral ook in het contact met de aanbieders ervan. De mensen met wie je te maken hebt, vormen de basis van jouw welbevinden op de camping.
Open dag
Op een school werkt het niet eens zo heel anders als op een camping. Als je met je kind een open dag bezoekt waar je de nieuwste lesmethodes ziet, prachtige lokalen met keurige materialen en een goed geboende vloer, dan valt al die schone schijn in het water als de mensen niet in verbinding gaan met de bezoekers. Een goede les is niet alleen de inhoud, maar ook en vooral de relatie. Een goede leraar zorgt er dus voor dat de leerlingen niet alleen in een leerrijke omgeving komen, maar ook in een prettige omgeving.
Verandering
Uiteraard kennen we allemaal klassen waar het vanzelf goed gaat, waar je de ijzeren discipline zoals ik die op de lerarenopleiding geadviseerd kreeg, helemaal niet nodig hebt. Soms heb je klassen waar het onderwijs vanaf de eerste tot de laatste minuut vanzelf gaat. Bedenk eens welk gedrag jij hebt laten zien in die klassen. Want er zijn ook klassen waar het anders verloopt. Waar het niet vanzelf leuk is of goed gaat. Waar je jouw gedrag laat beïnvloeden door het gedrag van de leerlingen. Je kunt dan twee besluiten nemen:
A. Ik ga het gedrag van de leerlingen veranderen
B. Ik ga het gedrag van mezelf veranderen
De Amerikaanse auteur Steven Covey leerde ons al, dat optie A wellicht heel logisch lijkt, maar helemaal niet logisch is. Natuurlijk kun je stellen dat leerlingen moeten luisteren en opletten, anders halen ze geen diploma. Maar als je leerlingen vanuit dwang en repressie op laat letten, moet je je afvragen of ze ook echt opletten ze ook echt en of jij op zo’n manier les wilt geven. Optie B, de verandering bij jezelf zoeken, is veel moeilijker. Het gaat hier gaat immers om de intermenselijke relatie tussen mens en mens en de uitdaging is volgens mij om ook in niet leuke omstandigheden een goed en fijn medemens te blijven. Bij optie B moet je gaan kijken wat je ineffectieve patronen zijn en welke je ervoor in de plaats kan zetten. Je gaat dan ontdekken hoe je je gedrag uit een leuke les kunt inzetten in een moeilijkere klas. In mijn boek werk ik acht etappes uit, om optie B succesvol te laten verlopen.
Start van de koers
De kern is het aloude spreekwoord: wie goed doet, goed ontmoet. Dat betekent vanaf de start van de koers, dat je leerlingen moet laten voelen dat ze welkom zijn. Dat je het fijn vindt dat ze komen. Zoals een aardige campingeigenaar dat doet: niet iemand die alleen maar fraaie en lux ingerichte caravans verhuurt, een prachtig zwembad heeft, een mooi voetbalveld en een gezellig campingwinkeltje. Een leuke campingeigenaar vindt het in de eerste plaats geweldig dat hij gasten krijgt en zal vanuit die passie zijn werk met energie en kennis van zaken uitvoeren. Hij is blij met zijn gasten, omdat de gasten zorgen dat hij kan doen waar hij echt plezier in beleeft en echt goed in is: een camping runnen.
Leerplicht
De campingeigenaar zal trouwens wel moeten. Als hij geen plezier heeft in wat hij doet, kan hij zijn camping op (korte) termijn sluiten. Omdat je niet gaat betalen voor een camping waar het niet gezellig is. In het onderwijs heb je niet zo snel last van een teruglopend bezoekersaantal. Er is immers een leerplicht, dus ze komen toch wel terug. Ligt daar niet juist de morele plicht van elke leraar? Als ze moeten komen, heb je er dan niet juist voor te zorgen dat moeten leren snel voelt als mogen leren? En is het in essentie zelfs niet zo dat leren leuk is en is de kerntaak van een leraar om dat voor te leven? Juist daarom is het de moeite waard om te overwegen te investeren in het worden van een (nog) leukere leraar? Je krijgt er namelijk een groot cadeau voor terug; een positief onderwijsleven.
Ivo Mijland is oud-leerkracht en auteur van 23 onderwijsboeken, waaronder het nieuwe boek ‘Makkelijker kunnen we het niet maken, wel leuker’.
